De antwoorden op de vragen uit ons Webinar over ondermijning

Loopt uw organisatie risico om slachtoffer te worden van ondermijning?

Op 8 april 2021 organiseerde International Security Partners een live Webinar.

Over ondermijning

Steeds vaker lezen we dat organisaties slachtoffer worden van ondermijnende activiteiten. Maar wat zijn nu ondermijnende activiteiten, en hoe beschermt u uw organisatie hiertegen? Op deze en andere vragen wordt door onze ervaringsdeskundigen antwoord gegeven in dit Webinar. Het Webinar is hier terug te kijken.

Onderwerpen die tijdens dit Webinar aan bod kwamen zijn:

• Wat is ondermijning?
• Waarom is ondermijning een risico voor mijn organisatie?
• Hoe herken ik ondermijningsrisico’s?
• Hoe maak ik mijn organisatie weerbaar tegen ondermijningsrisico’s?
• Wat te doen bij vermoedens van ondermijning?

Antwoorden op de gestelde vragen

Tijdens het Webinar konden de deelnemers vragen stellen. De vragen die gesteld werden en de antwoorden, delen we graag met u:

Waarom is ‘ondermijning’ ineens een hot topic?

Het begrip ondermijning wordt vaak als containerbegrip gebruikt waar alle vormen van criminaliteit onder kunnen vallen. Dat verklaart wellicht mede de populariteit van het begrip: onder deze brede paraplu kun je veel onder het onderwerp scharen.

Daarnaast hebben we te maken met een toename van criminele delicten (dumpingen van drugsafval, bedreigen van burgemeesters, verharding van geweld in het criminele milieu, recordvangsten cocaïne in de Rotterdamse havens, raketaanval op de rechtbank, etc.).

Ook  is er veel publiciteit rond de ‘Mocro-maffia’ en haar grensverleggende gewelds- en intimidatieniveau.

Deze ontwikkelingen, maar ook de publiciteit hier omheen hebben een  grote maatschappelijke impact.

Wat maakt iets ‘ondermijning’ in plaats van de klassieke criminaliteit?

Er is geen duidelijke scheidslijn te maken tussen ‘klassieke criminaliteit’ en ondermijning, er is sprake van overlapping.

Echter is wel een belangrijk kenmerk, verwevenheid tussen boven en onderwereld, waarbij er gebruik wordt gemaakt van de infrastructuren die de bonafide samenleving heeft opgericht.

Iets als een simpele diefstal zal dan ook niet vallen onder ondermijning. Je ziet echter wel steeds meer, dat onder deze brede noemer ondermijning, vrijwel alle criminaliteit geschaard wordt. Zo wordt zelfs cybercriminaliteit gedefinieerd als ondermijning, gezien zij gebruik maken van de opgerichte infrastructuren, ofwel het internet.

Een precieze grens is moeilijk te bepalen, maar soms wordt de terminologie wel een beetje misbruikt.

Welke sectoren worden het meest getroffen of moeten hier het meest alert op zijn?

Verschillende sectoren hebben, in hun eigen vorm en kwetsbaarheid, met deze risico’s te maken. Er zijn een aantal sectoren die hierbij geduid kunnen worden, zoals: de agrarische sector, de vastgoedsector, woningbouwcorporaties, de horeca, de groente- en fruitsector, etc..

De agrarische sector bijvoorbeeld heeft te maken met wetgeving, waardoor het soms moeilijk is om rendabel te blijven als organisatie. Zij beschikken over veel ruimte in het buitengebied, wat ze interessant maakt voor criminelen, om die ruimte te gebruiken tegen een financiële vergoeding, bijvoorbeeld om drugs te produceren.

Maar ook horecaondernemingen, die een financiële reddingsboei tijdens de coronacrisis aangereikt krijgen, waarbij criminelen vervolgens gebruik maken van de bedrijfsvoorzieningen.

Kijk bijvoorbeeld naar de transportsector, die kan betrokken raken bij smokkel op/in hun transportroutes.

Een ander voorbeeld is de groente- en fruit sector & sierteeltsector, waarbij kenmerkend de hoge doorloopsnelheid is vanwege de versheid van de producten. Hierdoor staat controle van die producten onder druk, omdat de producten vers moeten blijven.

Niet te vergeten de vastgoedsector, een geliefde weg om crimineel geld de bovenwereld in te krijgen.

Tot slot de financiële sector, waarbij banken op het matje zijn geroepen vanwege witwaspraktijken en forse boetes voor uitgedeeld zijn.

Dit is echter zeker geen allesomvattende lijst aan sectoren, er zijn wellicht veel meer sectoren te benoemen.

Welke voorbeelden hebben jullie aangetroffen van ondermijning bij je eigen klantenkring?

Een voorbeeld om te noemen vanuit de praktijk is opslagboxen bij een woningcorporatie, waarbij opslagboxen onder een appartementencomplex vol gestolen waar werden aangetroffen, na meldingen van overlast.

Maar ook hebben we katvangers gezien, mensen die een woning bewonen maar zelf financieel aan de grond zitten, en door derden gebruikt worden om criminele activiteiten te ontplooien.

Denk bijvoorbeeld aan het ontvangen van bestelde goederen zonder dat daarvoor betaald is.

Ook hebben wij onderzoek verricht voor een verhuurder van een horecapand, die al achterdocht had bij een partij die zich via twee stromannen meldde als huurder voor een horecapand. Uit onderzoek kwam naar voren dat de eigenaar van de betreffende BV, ook de hypotheekeigenaar was van de woonadressen van beiden stromannen die naar voren kwamen. Beide stromannen hadden een dubieus verleden met financiële debacles. Er bleek uit dit onderzoek dat er altijd één en dezelfde persoon achter alle ‘lijntjes’ zat, maar zelf fysiek uit beeld bleef.

Dit is een kleine greep uit diverse praktijkvoorbeelden die wij hebben meegemaakt.

Moet er ook bewustzijn onder medewerkers worden gecreëerd over het onderwerp ondermijning? Zo ja, op welke manier?

Bewustzijn creëren bij medewerkers is van groot belang. Het is wel van belang hoe dat dan gedaan wordt. Niet vanuit angst of wantrouwen, maar vanuit het werken aan herkenning en weerbaarheid.

Maak je medewerker deelgenoot. Een workshop met casuïstiek op maat is hierin bijvoorbeeld een hele geschikte optie.

Hoe kunnen we dit gezamenlijk aanpakken? Oftewel welke hoop is er?

Het was zeker niet de bedoeling om een doembeeld te schetsen met ons Webinar over ondermijning. Echter hebben we wel te maken met reële risico’s.

Het goede nieuws is dat de ervaring leert dat je heel veel instrumenten tot je beschikking hebt, of kunt creëren, om je weerbaar te maken tegen ondermijnende criminaliteitsrisico’s.

En voor wat betreft de gezamenlijke aanpak: om hier antwoord op te geven is bij deze vraag wat meer context nodig. Maar een gezamenlijke aanpak kan er op verschillende manieren uitzien: Is dit privaat – publiek (bedrijfsleven – overheid), als samenleving of tussen uw organisatie en International Security Partners als uw adviseur?

In alle gevallen overigens bij deze de uitnodiging om nader van gedachten te wisselen.

Zijn er voorbeelden te noemen van ondermijning in de zakelijke dienstverlening?

De zakelijke dienstverlening is een hele brede omschrijving. Maar ook daar zijn zeker voorbeelden van te noemen.

Denk bijvoorbeeld aan het adviseren van financiële (witwas) constructies (te kwader trouw en/of schemergebied), verstrekken van leningen onder bepaalde condities (wat ook veel te maken heeft met de Wet op Financieel Toezicht – WFT) of het misbruiken van de financiële sector om geld wit te wassen. De alertheid van de financiële toezichthouders op bancaire instellingen is hier een uiterst geschikt voorbeeld van.

Ook het voorbeeld uit het Webinar over malafide zorgaanbieders is een voorbeeld van zakelijke dienstverlening en ondermijning. Maar hier is inderdaad veel meer aandacht aan te besteden.

Wat kun je doen bij een vermoeden van een medewerker die zich inlaat met malafide praktijken?

Dat hangt heel erg van de specifieke situatie af. Geen situatie is hetzelfde, maar hier zijn wel basics in te duiden. Dit is terug te bekijken in het Webinar.

Hoe kunnen we het onderweg ‘bijladen van drugs in containers’ beter zien te voorkomen?

Dit is een hele specifieke vraag. Eigenlijk is dit een risico dat geduid wordt. Dit risico vraagt om nadere analyse: hoe zit dit proces in elkaar? Dat verschilt per organisatie. Als dat in beeld is, kun je maatregelen treffen om het risico te reduceren. Denk hierbij aan technische/elektronische maatregelen, maar ook maatregelen die gericht zijn op procedures en instructies.

Als aangifte bij de politie niet de eerste stap is, wie schakel je dan in voor hulp?

Het is van belang dat je zicht krijgt op de omvang van het probleem. En de scenario’s die dit met zich mee gaat brengen. Staat je leveringszekerheid op het spel? Daarvoor is politieaangifte niet de oplossing. En als je wel politie aangifte doet, hoe zijn dan de belangen van een meldende medewerker gewaarborgd? En wat betekent eventueel politie onderzoek voor het imago en de reputatie van jouw organisatie? Dat zijn vragen waar je vooraf op voorbereid moet zijn.

Is ondermijning alleen iets voor grote organisaties, Of ook de kleinere ondernemingen? Wie lopen meer risico?

Zowel kleine als grotere organisaties kunnen geconfronteerd worden met ondermijnende criminaliteit. Het is eerder de business waar de organisatie zich mee bezig houdt en wat bepaalde kwetsbaarheden met zich meebrengt dan de omvang van een bedrijf. Wel is het zo dat grote / gerenommeerde bedrijven mogelijk meer aandacht hebben voor hun processen, maar hebben ze ook doorlopend te maken met personeelsverloop.

Kleine organisaties bieden juist wellicht de perfecte dekmantel om onder de radar te opereren voor criminelen. Zo heeft ieder bedrijf weer zijn eigen kenmerken en zijn eigen risico’s.

Neem contact met ons op voor hulp of ondersteuning

Heeft u naar aanleiding van dit Webinar nog vragen, dan kunt u contact met ons opnemen via info@ispbv.nl.

Bent u slachtoffer van ondermijning, of wilt u een vermoeden van ondermijning bespreken met één van onze consultants, dan kunt u ook telefonisch contact met ons opnemen: 0320 284 141.

Wanneer u direct ondersteuning nodig heeft, dan zijn wij 24 uur per dag en 7 dagen per week bereikbaar.

Het Webinar Ondermijning kunt u hier terugkijken.