Fraude in de zorg: “De impact kan enorm zijn”

Een trouwring op het nachtkastje of wat papiergeld in een envelopje in de kast, dat kan best, toch? Het ligt immer in uw eigen woning. Maar wat nou als iemand in een verzorgingshuis woont? “Dan wordt het al snel een ander verhaal”, vertelt ISP-onderzoeker Sander Boorsma. Sterker nog: veel zorginstellingen raden het af kostbaarheden in huis te bewaren om de risico’s op diefstal te verlagen. “Er wordt in iedere beroepsgroep fraude gepleegd, maar in de zorg gaat het echt om mensen”, vertelt Boorsma. “Wordt een belangrijk erfstuk gestolen, dan treft dat iemand persoonlijk. Dat doet extra zeer.”

Wat gebeurt er onder de radar?

Een zorgmedewerker die geld leent van collega’s, een verzorgende die boodschappengeld van een bewoner in eigen zak steekt, seksueel overschrijdend gedrag bij een cliënt – het is slechts een greep van de meldingen die bij ISP binnenkomen. “Enige tijd geleden kregen we een melding over een dementerende dame. Regelmatig hield ze de gouden ring van haar overleden partner even vast. Totdat deze plots verdween. Iedere dag moest de verpleegkundige het nieuws brengen dat de ring weg was. En elke dag raakte de dame weer in paniek en was er verdriet. Toen we de dader, een verzorgende, uiteindelijk confronteerden, zei ze dat ze het geld nodig had voor de hobby van haar zoon,” vertelt Boorsma. “Ze stond helemaal niet stil bij de emotionele waarde; de herinneringen die er aan die ring kleefden. Dat is zo triest.”

Het stappenplan van ISP

In veel gevallen begint het balletje te rollen als een bewoner of een familielid van een cliënt een melding maakt. Een leidinggevende legt deze voor aan de manager die zich bezighoudt met de veiligheid binnen de zorginstelling. “Soms wordt besloten het zelf op te lossen, maar vaak is het verstandig externe onafhankelijke hulp in te schakelen”, vertelt Boorsma. “In zo’n geval kan ISP van betekenis zijn.” De eerste stap is altijd het in kaart brengen van de situatie: wat is er gebeurt, wanneer en wie zijn de mogelijke verdachten? Vaak is stap twee het plaatsen van een verborgen camera – uiteraard met toestemming van de familie en/of bewoner. “Wij hebben speciale apparatuur waarmee we ieder moment van de dag kunnen meekijken met de situatie. Hierdoor kunnen we heel snel schakelen.” De bevindingen worden gemeld bij de manager, zodat er een afspraak ingepland kan worden. “Vervolgens interviewen we de persoon in kwestie om op tafel te krijgen waarom diegene dit heeft gedaan en hoe lang het al speelt. Hierbij volgen we de “Privacy Gedragscode Particuliere Onderzoekers”, een zogenoemde ‘bijbel’ voor particuliere onderzoekers waaraan we onze rechten en plichten ontlenen voor het uitvoeren van onderzoeken.”

Aangifte bij de politie?

Alle informatie wordt tenslotte op papier gezet, waarna de desbetreffende persoon het recht heeft deze te corrigeren. “Een bekentenis passen we niet aan, maar feitelijke onjuistheden kunnen aangepast worden.” In dit document staat bovendien dat de kosten van het onderzoek worden doorbelast aan deze persoon en dat de klant het recht heeft aangifte te doen. “Als een zorginstelling besluit aangifte te doen, dan kunnen wij deze volledig verzorgen”, vertelt Boorsma. “Zo’n aangifte draagt eraan bij dat de persoon in kwestie niet meer in aanmerking komt voor een Verklaring Omtrent Gedrag (VOG). Dat is het belangrijkste. Dat diegene niet de kans krijgt nog een keer zo’n fout te begaan.”

Fraude in de zorg voorkomen

En dan zit de taak van de consultants van ISP erop? “Niet altijd”, zegt Boorsma. “Indien gewenst kijken wij ook mee met reglementen en protocollen. Want daar begint het tenslotte allemaal mee: staat er goed op papier wat de regels zijn bij een zorginstelling en worden deze bewaakt en nageleefd? Als hier teveel gaten in zitten, kunnen mensen makkelijker wegkomen met schimmige praktijken.” In veel gevallen is er wel een boek met regelgeving, maar ligt deze ergens te verstoffen. “Zorgmedewerkers hebben echt een zorghart. Ze werken met liefde en passie; kunnen soms haast niet geloven dat er ‘dieven’ onder hen zouden kunnen zijn. Ze zijn niet bezig met veiligheid.” Om hen te ontzorgen en calamiteiten te voorkomen, is screening belangrijk. “Dan had je het misschien al tijdens het sollicitatietraject kunnen tackelen. Want de impact van fraude in de zorg kan enorm zijn. Zowel voor cliënten als voor personeelsleden.”

Meer weten?

“Als ik na afronding van een zaak ‘tot ziens’ zeg, hoor ik vaak: ‘ik hoop het niet’. Dat begrijp ik natuurlijk als geen ander. Maar ik geef wel aan dat ze altijd mogen bellen als iets schuurt of als ze twijfels over iets hebben”, vertelt Boorsma. “Ze hebben altijd een hulplijn.” Heeft u ook uw twijfels over een geval in uw zorginstelling? Of wilt u dat we meekijken met uw protocollen of reglementen. Neem contact met ons op. Meer informatie over fraude onderzoek en hoe wij te werk gaan vindt u hier.