Aantal online bedreigingen hoger dan ooit in corona pandemie

“Het afgelopen jaar zagen we een algemene tendens van toenemende onrust in de maatschappij”, zei politiewoordvoerder Suzanne van der Graaf vorig jaar in een interview met De Volkskrant. Het aantal meldingen van online bedreiging schoot tijdens de pandemie in een razend tempo omhoog. Iets wat ook onze consultants van International Security Partners niet ontging. En hoewel het gros van de coronamaatregelen van de baan is, blijkt het tij nog niet gekeerd. “Bij ons stromen de meldingen nog steeds binnen”, vertelt Valesca Link.

Precies twee jaar geleden werden de eerste coronabesmettingen in Nederland gemeld. De angst die in het begin vooral de boventoon voerde, sloeg met het verstrijken van de tijd steeds meer om in boosheid, teleurstelling en frustratie. “Er is een verbreding en verdieping van het maatschappelijke ongenoegen tegen de overheid, media en wetenschap”, zei Van der Graaf in hetzelfde interview. “Sociale media versterken dit en hebben hierbij een faciliterende en mobiliserende rol.”

Frustratie online uiten

Van doodsbedreigingen en kwetsende opmerkingen tot valse beschuldigen en seksuele intimidatie, bij ISP komen uiteenlopende meldingen binnen. Met één klik op de knop is een intimiderende tekst of bedreiging de wereld in geslingerd. “Mensen zitten thuis, voelen zich geïsoleerd of verveeld en raken gefrustreerd. Het is dan heel makkelijk om die frustratie er online uit te gooien”, vertelt Valesca Link. “Ze denken niet na over de consequenties; zien niet hoe beangstigend en traumatiserend het kan zijn.”

Vooral bestuursleden, mensen met hogere functies en klantenservicemedewerkers maken melding van online intimidatie bij ISP. “In veel gevallen richten online bedreigers zich in eerste instantie tegen een gehele organisatie of het systeem in de breedte. Maar omdat ze toevallig een naam kunnen vinden van iemand – op een brief, onder een e-mailtje of op LinkedIn, botvieren ze hun woede op deze persoon,” legt Link uit. “En daar zit nou net een groot probleem.”

Privacygevoelige informatie binnen handbereik

Want zo makkelijk het is om op social media of fora intimiderende uitspraken te doen, zo makkelijk is het tegenwoordig ook om persoonsgegevens te achterhalen. Een belangrijke bron om informatie te vinden is de Kamer van Koophandel en het Kadaster. Een doorn in het oog, volgens de consultants van ISP. “Want voor een paar euro is privacygevoelige informatie binnen handbereik”, vertelt Link. Hoewel de politiek het zogenoemde ‘doxing’ wel op de agenda heeft staan, gebeurt er op dit moment weinig om de toegang tot persoonsgegevens te vermoeilijken.

Het stappenplan van ISP

“Als een melding van online bedreiging binnenkomt, is het dan ook van groot belang om de vindbaarheid van de bedreigde te checken”, legt Link. “Als een adres of telefoonnummer meteen online vindbaar is, dan moet dit afgeschermd worden.” Vervolgens schetsen de consultants een profiel van de dader. Op basis daarvan wordt een dreigingsanalyse gemaakt. “Je kijkt bijvoorbeeld of een dader zich tot een specifiek persoon richt of dat er meer aan de hand is. Je voegt context toe aan de situatie.” In veel gevallen wordt een bedreiger periodiek gemonitord, oftewel: business intelligence wordt ingezet. Is een dreiging echter groot, dan kan er besloten worden beveiligingsmaatregelen te treffen. “Daarover adviseren we natuurlijk, maar we faciliteren ook”, vertelt Link. “Denk aan woonhuisbeveiliging, het geven van security trainingen of het installeren van een overvalknop.”

 Slachtoffers worden in iedere stap van het onderzoek meegenomen. “De politie richt zich echt op opsporing en houdt zich minder bezig met het ontzorgen van slachtoffers”, legt Link uit. “Wij koppelen onze bevindingen en acties altijd meteen terug. Op die manier proberen we slachtoffers te ontzorgen en onzekerheden weg te nemen.” Dat betekent overigens niet dat er geen contact is met politie. “In sommige gevallen werken we juist nauw samen.”

Het gevaar van framing

Of het aantal online dreigementen afneemt nu Nederland weer open gaat, is lastig te zeggen. “Er is nog steeds veel frustratie en wantrouwen. Dat zien we nu ook met de ‘booster rondes”, zegt Link. “Bovendien die je vaak dat mensen redenen blijven zoeken en zich na het ene probleem op het andere richten. Vandaag het corona beleid, volgende week iets anders. Ze richten zich in zo’n geval geheel tegen een organisatie, dan wel tegen de overheid.” Volgens Link is informatie framing daar een belangrijke oorzaak van. Mensen hebben een uitgangspunt en zoeken daar hun informatie bij. Op die manier worden hun overtuigingen steeds sterker. “En dankzij online algoritmes werkt dat ook andersom. Je komt in een wereld waarin je ideeën continu worden bevestigd.” 

Of de pandemie nou langzaam op haar retour is of niet, online dreigementen maken inmiddels onderdeel uit van onze digitale aanwezigheid. Maakt u zich zorgen? ISP begeleidt, ondersteunt en adviseert u graag. Wij helpen u de continuïteit van uw organisatie te waarborgen. Neem voor meer informatie contact met ons op.